3 Ekim: Tarih sahnesinde drama, zafer ve gözyaşı

Alevler arasında doğan zaferler

Alesia Muharebesi’nde Jül Sezar ve Roma Ordusu'nun Galya’yı fethi, dönemine damgasını vuran bir strateji örneğiydi. MÖ 52’deki bu zafer, aynı zamanda Sezar’ın politik kariyerinde önemli bir dönemeçti. Estergon Kalesi'nin fethi gibi, Osmanlı tarihine de önemli bir katkı sağlayan olaylar, zafer ve yenilgilerin ardında yatan sebepler, stratejiler ve alınan derslerle dolu.

Kırılma noktaları: ülkeler ve liderler arasındaki anlaşmazlıklar

Mudanya Mütarekesi ve Niş Antlaşması gibi önemli anlaşmalar, savaşların bitişi ve yeni dönemlerin habercisidir. Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı'nın bitimine işaret eden Niş Antlaşması veya Türkiye'nin kurtuluş savaşının bir parçası olan Mudanya Mütarekesi, verilen mücadelelerin ve diplomasi masasındaki başarıların bir yansımasıydı.

Sarsılmaz liderlerin ardında kalan boşluk

Özellikle Edgar Allan Poe gibi önemli bir edebiyat figürünün trajik şekilde bulunması veya Fidel Castro’nun Che Guevara'nın gidişi hakkında açıklamada bulunması gibi olaylar, tarihin önemli kişiliklerinin ardında bıraktıkları etkileri gösteriyor. Guevara'nın devrim için giriştiği mücadeleler ve Poe’nun eserleri, her iki figürün de ölümlerinden sonra dahi toplumları ve dünya genelindeki fikirleri nasıl etkilediğini gösteriyor.

“Üzgünüm, arkadaşlarım, size böyle bir görev vermek zorunda kaldığım için; ama bu işlem, İmparatorluğumuzu kurtarmanın tek yolu.” - Jül Sezar, MÖ 52

Birleşmeler, ayrılıklar ve yeni başlangıçlar

Doğu ve Batı Almanya'nın birleşmesi, Yugoslavya Krallığı’nın isim değişikliği veya Irak'ın bağımsızlığını ilan etmesi, uluslararası ilişkilerde önemli değişiklikleri beraberinde getirdi. Birleşmeler ve bölünmeler, uluslararası güç dengelerini değiştirme potansiyeli taşırken, yeni doğan ülkelerin yönetim şekilleri ve politikaları da dünya politikası üzerinde etkili olmuştur.

Sonu gelmeyen savaşın etkileri ve uluslararası ilişkiler

Tarihte 3 Ekim, birçok açıdan uluslararası politikanın da şekillendiği bir tarih olmuştur. Suriye ve Türkiye arasındaki gerginlik, PKK’nın saldırıları ve Balkan Savaşı'nın başlangıcı gibi olaylar, dünya çapında ve bölgesel olarak barış ve güvenliği tehdit eden unsurlar taşır. İşte bu nedenle, bu olayların analizi, uluslararası ilişkiler ve diplomasi tarihi açısından büyük önem arz eder.

3 Ekim Önemli olaylar:

MÖ 52 - Jül Sezar komutasındaki Roma Ordusu, Alesia Muharebesi'ni kazanarak Galya'yı fethetti.
1605 - Sadrazam Sokolluzade Lala Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu, Estergon Kalesi'ni ikinci kez fethetti.
1716 - Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Sadaret Kaymakamlığı'na getirildi.
1739 - Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı'nı sona erdiren ve Osmanlı'nın kârlı çıktığı son antlaşma olan Niş Antlaşmasıimzalandı.
1849 - Amerikalı yazar Edgar Allan Poe, Baltimore sokaklarında perişan bir vaziyette bulundu, hastaneye kaldırıldı.
1852 - Damad Mehmed Ali Paşa, Osmanlı Sadrazamı oldu.
1912 - Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve Bulgaristan, Osmanlı Devleti'nden 3 gün içinde Arnavutluk ve Makedonya'ya özerklik verilmesini istediler. Osmanlı, bu notayı reddedince 8 Ekim'de I. Balkan Savaşı başladı.
1922 - Mudanya Mütarekesi'nin imzalanmasıyla sonuçlanan Mudanya Konferansı başladı.
1926 - Atatürk'ün ilk heykeli, İstanbul Sarayburnu'na dikildi.
1929 - Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı, ismini Yugoslavya Krallığı olarak değiştirdi.
1931 - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faaliyete geçti.
1932 - Birleşik Krallık mandası Irak bağımsızlığını ilan etti.
1935 - İtalya Krallığı, Etiyopya'yı işgal harekâtına başladı.
1947 - Türkiye, "Uluslararası Üzüm, Üzüm Suyu ve Şarapçılık Kongresi"ne ilk kez ev sahipliği yaptı.
1952 - Birleşik Krallık ilk atom bombası denemesini, Monte Bello adasında gerçekleştirerek dünyanın 3. nükleer gücü oldu.
1953 - Çanakkale açıklarında İsveç Bandıralı Naboland gemisiyle çarpışarak batan, 81 denizcinin öldüğü TCG Dumlupınar denizaltısı ile ilgili dava sonuçlandı: Naboland kaptanı 6 ay ağır hapse mahkûm edildi, Dumlupınar Komutanı Yüzbaşı Sabri Çelebioğlu beraat etti.
1965 - Küba lideri Fidel Castro, Che Guevara'nın emperyalizme karşı savaşmak için Küba'dan ayrıldığını açıkladı.
1966 - İstanbul'un Anadolu yakasındaki son tramvay hattı da kaldırıldı.
1967 - Kuzey Vietnam, Amerika Birleşik Devletleri'nin barış görüşmeleri önerisini reddetti.
1970 - İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. kuruldu.
1971 - SSCB ile ABD arasında kısa adı SALT olan Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşması imzalandı.
1973- 75 yıldan beri petrol aranan Trakya bölgesinde ilk petrol Lüleburgaz yakınlarında TPAO tarafından bulundu.
1981 - Belfast'ta, İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) tutuklularının yaptığı açlık grevi bitti. Açlık grevi 7 ay sürmüş ve 10 IRA üyesi hayatını kaybetmişti.
1983 - Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Kara Harp Okulunun yeni ders yılı açılış töreninde konuştu: "Şunu hiçbir zaman hatırınızdan çıkarmayınız ki Atatürkçülükten ayrıldığınız sürece, Atatürkçülükten saptığınız sürece bize hayat hakkı yoktur."
1984 - Devrimci Yol davası sonucu idam cezasına çarptırılan Hıdır Aslan ve İlyas Has'ın cezaları TBMM'de onaylandı.
1990 - Doğu ve Batı Almanya birleşti.
1993 - Haydar Aliyev, Azerbaycan Devlet Başkanı seçildi.
1994 - II. Nükleer Karşıtı Kongre, İstanbul'da toplandı.
2005 - Avrupa Birliği ile Türkiye arasında üyelik müzakereleri başladı.
2006 - THY'nin Tiran - İstanbul seferini yapan Boeing 737-400 tipi tarifeli uçağı, Hakan Ekinci adlı hava korsanı tarafından kaçırıldı.
2008 - PKK militanları, Hakkâri'nin Şemdinli ilçesinde Aktütün Karakolu'na saldırdı.
2009 - Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları'nın imzaladığı Nahçıvan Anlaşması ile Türk Konseyi kuruldu.
2010 - Almanya, Versay Barış Antlaşması'nda kabul ettiği I. Dünya Savaşı'ndan kalma savaş tazminatlarının son taksitini ödedi.
2012 - Suriye'den gelen top mermileri sonucu Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesinde 5 sivilin hayatını kaybetmesi üzerine Türkiye, Suriye'yi vurdu.
2013 - Gambiya, İngiliz Milletler Topluluğu'ndan ayrıldığını açıkladı.

3 Ekim ölümler:

MÖ 42 - Gaius Cassius Longinus, Romalı senatör (d. MÖ 85)
1078 - I. İzyaslav, Kiev büyük prensi (d. 1024)
1226 - Assisili Françesko, Fransisken Tarikatı'nın kurucusu olan keşiş, mistik ve sonradan Hristiyan azizi (d. 1181)
1685 - Juan Carreño de Miranda, İspanyol ressam (d. 1614)
1877 - Rómulo Díaz de la Vega, Meksikalı siyasetçi (d. 1800)
1896 - William Morris, İngiliz şair, roman yazarı ve ressam (d. 1834)
1931 - Carl Nielsen, Danimarkalı besteci ve aynı zamanda virtüöz kemancı, kornet çalgısı, orkestra şefi, müzik eğitimcisi (d. 1865)
1932 - Max Wolf, bir Alman gök bilimci ve astrofotografiçı (d. 1863)
1941 - Wilhelm Kienzl, Avusturyalı besteci (d. 1857)
1952 - Zavel Kwartin, Rus asıllı Yahudi şarkıcı (Hazan) ve besteci (d. 1874)
1956 - Džafer-beg Kulenović, Boşnak siyasetçi (Yugoslavya Krallığı Orman ve Madencilik Bakanı ve Bağımsız Hırvatistan Devleti Başkan Yardımcısı) (d. 1891)
1963 - Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi (d. 1881)
1967 - Woody Guthrie, Amerikalı folk müzik şarkıcısı (d. 1912)
1975 - Guy Mollet, Fransız siyasetçi ve Fransa Başbakanı (d. 1905)
1978 - Muzaffer Kuşakçıoğlu, Türk siyasetçi (d. 1905)
1979 - Nicos Poulantzas, Yunan asıllı Fransız sosyolog ve felsefeci (d. 1936)
1993 - Mahmut Şerafettin Dikerdem, Türk diplomat ve yazar (d. 1916)
1999 - Akio Morita, Japon iş insanı ve Sony'nin kurucusu (d. 1921)
2004 - Atalay Yörükoğlu, Türk çocuk psikolojisi uzmanı
2005 - Nurettin Ersin, Türk asker ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 18. Genelkurmay Başkanı (d. 1918)
2014 - Behcet Nacar, Türk sinema oyuncusu (d. 1934)
2014 - Jean-Jacques Marcel, Fransız eski millî futbolcu (d. 1931)
2015 - Denis Healey, İngiltere'nin eski bakanlarından, İşçi Partili siyasetçi (d. 1917)
2016 - Mehmet Türker Acaroğlu, Türk araştırmacı-yazar, kütüphaneci, dokümantalist ve çevirmen (d. 1915)
2017 - Isabella Karle, Amerikalı kadın bilim insanı (d. 1921)
2018 - Julien Bogaert, Belçikalı kano yarışçısı (d. 1924)
2018 - Leon Lederman, Amerikalı fizikçi (d. 1922)
2018 - Yıldırım Öcek, Türk oyuncu (d. 1952)
2021 - Bernard Tapie Fransız iş insanı, aktör, şarkıcı, sunucu ve siyasetçi (d. 1943)
2021 - Lars Vilks, İsveçli çizer, karikatürist, heykeltıraş ve sanat tarihçisidir (d. 1946)